Vergi sisteminde mükelleflerin kapsamına ve iş hacmine göre farklı uygulamalara gidilmektedir. Bu kapsamda küçük esnaf ve ticaret erbabı için kolaylık sağlayan basit usulde vergilendirme, belirli şartların varlığı halinde uygulanabilir. Bu şartlardan en önemlilerinden biri ise işyeri kira bedelidir. 2025 yılı itibarıyla bu tutarlarda güncelleme yapılmış ve yeni sınırlar Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Mükelleflerin, bu tutarları dikkate alarak vergi statülerini gözden geçirmeleri büyük önem taşımaktadır.
Basit Usulde Vergilendirme Nedir?
Basit usul, ticari kazancı düşük olan mükellefler için düzenlenen özel bir gelir vergisi uygulamasıdır. Bu sistemde mükellefler:
- KDV, geçici vergi ve muhtasar beyanname vermezler,
- Yasal defter tutmazlar,
- Muhasebe işlemleri asgari düzeyde yürütülür,
- Yalnızca yıllık gelir vergisi beyannamesi verirler (2021 sonrası bazı istisnalar hariç).
Amaç; vergiye uyumu artırmak, küçük işletmelerin yükünü hafifletmek ve kayıt dışılığı azaltmaktır.
Basit Usule Tabi Olmanın Genel Şartları
Gelir Vergisi Kanunu’nun 47. maddesi çerçevesinde, bir mükellefin basit usulde vergilendirilebilmesi için aşağıdaki genel şartları taşıması gerekir:
- İşyerinde bilfiil çalışıyor veya işin başında bulunuyor olmak.
- İşyeri kira bedelinin belirli bir tutarı aşmaması.
- Başka bir ticari, zirai ya da mesleki faaliyet nedeniyle gerçek usule tabi olmamak.
Bu şartların herhangi birinin ihlali durumunda, mükellef otomatik olarak gerçek usule geçer.
2025 Yılı Kira Hadleri Ne Kadardır?
2025 yılı itibarıyla geçerli olan basit usule ilişkin kira sınırları aşağıdaki gibidir:
- Büyükşehir belediyesi sınırları içindeki işyerleri için: Yıllık 79.000 TL
- Diğer yerlerdeki işyerleri için: Yıllık 48.000 TL
Bu sınırların üzerinde kira ödeyen mükellefler, hiçbir şekilde basit usulde vergilendirilemezler.
İşyeri Kiralıysa mı, Sahipli mi? Ne Değişir?
- Eğer işyeri kiralanmışsa, sözleşmedeki yıllık brüt kira tutarı dikkate alınır.
- İşyeri kişiye aitse, emsal kira bedeli üzerinden değerlendirme yapılır.
Bu nedenle, işyeri kullanım şekli ne olursa olsun, yıllık kira hadlerini geçmemek esas kuraldır.
Basit Usule Tabi Olmanın Özel Şartları
Gelir Vergisi Kanunu’nun 48. maddesinde yer alan özel şartlar, mükellefin yıllık ticari faaliyetine göre belirlenmiştir:
- Alım-satım yapan mükelleflerde:
- Yıllık alım limiti: 990.000 TL
- Yıllık satış limiti: 1.580.000 TL
- Hizmet sunan mükelleflerde:
- Yıllık kazanç limiti: 480.000 TL
- Hem hizmet hem satış faaliyeti birlikte yürütülüyorsa:
- Toplam ciro sınırı: 990.000 TL
Bu sınırların herhangi bir şekilde aşılması, gerçek usule geçişi zorunlu kılar.
Ortaklık Halinde Kira Haddi Nasıl Hesaplanır?
Birden fazla ortağın bulunduğu adi ortaklıklarda, her bir ortak için kira ve ciro sınırları ayrı ayrı hesaplanır. Ortaklardan herhangi biri basit usul şartlarını kaybederse, tüm ortaklık da bu hakkı yitirir.
Örnek:
İki ortaklı bir işletmede, yalnızca bir ortağın kira sınırını aşması durumunda, ortaklığın tamamı gerçek usule geçer.
Gerçek Usulden Basit Usule Geçiş Mümkün mü?
Evet. Gerçek usule tabi olan bir mükellef, üst üste iki yıl boyunca basit usul şartlarını sağlarsa ve bu durumu belgelendirirse, izleyen yılın Ocak ayı içerisinde vergi dairesine başvurarak basit usule geçiş talebinde bulunabilir.
Ancak;
- Sahte belge düzenleyen veya kullanan mükellefler bu haktan yararlanamaz.
- Başvuru süresi Ocak ayı sonuna kadar tamamlanmalıdır.
Basit Usulde Vergilendirmenin Avantajları
Basit usul sistemi birçok açıdan mükelleflere avantaj sağlar:
- Yasal defter tutma zorunluluğu yoktur.
- KDV ve geçici vergi yükümlülüğü bulunmaz.
- İşletme giderlerinin beyan yükü asgari düzeydedir.
- Engelli indirimi ve genç girişimci istisnasından yararlanılabilir.
- Vergiye uyumlu mükellef indirimi uygulanabilir.
Bu sistem, özellikle yeni iş kuranlar ve düşük cirolu işletmeler açısından oldukça caziptir.
Kimler Basit Usule Tabi Olamaz?
Bazı faaliyetler ve kişiler, hiçbir şekilde basit usul uygulamasından yararlanamaz:
- Kıymetli maden ve mücevherat ticareti yapanlar,
- Gayrimenkul alım-satımı ile uğraşanlar,
- Sigorta prodüktörleri, sarraflar, ikrazatçılar,
- İnşaat ve onarım işleri üstlenenler,
- Şehirlerarası taşımacılık yapanlar,
- Kolektif ve komandit şirket ortakları.
Bu mükellefler doğrudan gerçek usul kapsamında değerlendirilir.
Beyanname Verme Durumu
1 Ocak 2021 tarihinden itibaren, Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen geçici maddeyle birlikte, basit usulde kazanç elde eden mükellefler artık gelir vergisi beyannamesi vermekten muaftır. Ancak;
- Kira, faiz, temettü gibi diğer gelir unsurlarının varlığı halinde beyanname zorunluluğu doğabilir.
Bu nedenle her mükellef, gelir yapısını yıl sonunda gözden geçirmeli ve gerekli beyanda bulunmalıdır.
Sonuç: Kira Hadleri Vergi Statünüzü Belirler
2025 yılı itibarıyla belirlenen basit usul kira hadleri, vergi statünüzün kaderini belirleyen önemli göstergelerdendir. Büyükşehirlerde 79.000 TL, diğer yerlerde 48.000 TL olan bu sınırlar, yıl içinde yapılacak her kira ödemesiyle dikkatlice takip edilmelidir.
Eğer bu tutarlar aşılırsa;
- Basit usul hakkınız sona erer,
- Vergi yükünüz artar,
- Vergi dairesine zamanında bildirimde bulunmazsanız cezai işlemle karşılaşabilirsiniz.