Sürücü belgelerine el koyulması, Karayolları Trafik Kanunu ve ilgili yönetmeliklerde öngörülen çeşitli ihlal durumlarında uygulanan idari bir yaptırımdır. Özellikle alkollü araç kullanımı, uyuşturucu etkisinde araç kullanma, teknik ölçüm cihazlarının reddi, aşırı hız, ceza puanı sınırı aşımı gibi sebeplerle bu tür bir uygulama devreye sokulur. Bu rehberde, 2025 yılı itibariyle geçerli olan ehliyete el koyma nedenleri, süreleri ve itiraz yolları ayrıntılı şekilde ele alınmıştır.
Ehliyete El Konulmasına Neden Olan Başlıca Durumlar
Sürücü belgesine geçici olarak el konulabilecek başlıca durumlar şunlardır:
- Trafik kurallarına aykırı hareket edilmesi,
- Alkol sınırının üzerinde araç kullanılması,
- Uyuşturucu ya da uyarıcı madde etkisi altında araç kullanımı,
- Alkolmetreyi üflemeyi reddetmek,
- Kanuni hız sınırlarının sürekli ihlali,
- Ceza puanı limitine ulaşılması (100 puan),
- Ceza Muhakemesi Kanunu gereği koruma tedbiri uygulanması,
- TCK m.53 kapsamında belirli haklardan yoksun bırakılma.
Trafik İhlalleri Sebebiyle Ehliyete El Konulması
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca trafik ışıkları ve işaret levhalarına uymayan sürücüler hakkında para cezasının yanında ehliyete geçici süreyle el konulabilir. Örneğin:
- Aynı yıl içinde 3 kez kırmızı ışık ihlali yapan sürücünün ehliyeti 30 gün,
- 6 kez ihlal durumunda 45 gün,
- 9 kez ihlal halinde ise 60 gün süreyle alınır.
Aynı yıl içerisinde iki kez ehliyeti alınan sürücüler, sürenin bitiminde psiko-teknik değerlendirme ve psikiyatri muayenesi ile tekrar değerlendirilir.
Alkollü Araç Kullanımı ve El Koyma Süreleri
Karayolları Trafik Kanunu’nun 48. maddesi uyarınca alkol ya da uyuşturucu madde etkisinde araç kullanılması yasaktır. Teknik ölçüm yapılır; reddedilmesi halinde sağlık kuruluşundan kan, tükürük ya da idrar örneği alınarak tespit gerçekleştirilir.
- 0.50 promil üzeri alkol tespit edilen özel araç sürücüsüne 6 ay,
- 0.21 promil üzeri alkol tespit edilen ticari araç sürücüsüne doğrudan yaptırım uygulanır.
Tekrarlanan Alkollü Araç Kullanımı
İhlal Sayısı | Süre | İdari Para Cezası |
---|---|---|
İlk kez | 6 ay | 1.340 TL |
İkinci kez | 2 yıl | 1.679 TL |
Üçüncü ve üzeri | 5 yıl | 2.699 TL |
1.00 promil üzeri değerlerde ayrıca TCK m.179 kapsamında adli işlem başlatılır.
Alkolmetreyi Üflememe Durumu
Karayolları Trafik Yönetmeliği m.97 ve KTK m.48/9 gereği, alkolmetreyi üflemeyi reddeden sürücülere:
- 2 yıl süreyle ehliyete el koyma
- 2.000 TL idari para cezası uygulanır.
Hız Sınırı Aşımı ve Ehliyetin Alınması
Hız sınırının %30 oranında aşılması ve bu ihlalin bir yıl içinde beş kez tekrarlanması hâlinde:
- Ehliyete 1 yıl süreyle el konulur,
- Geri alım için psiko-teknik değerlendirme zorunludur.
Şehir İçi Hız İhlali Örnekleri (2025)
- 55–65 km arası: 535 TL
- 65–75 km arası: 988 TL
- 75 km üzeri: 5.002 TL
Ceza Puanı Aşımı Nedeniyle El Koyma
Bir yıl içerisinde toplam 100 ceza puanı biriken sürücülere:
- İlk seferde: 2 ay süreyle el koyma, 40 saat eğitim zorunluluğu,
- İkinci seferde: 4 ay süreyle el koyma, eğitim + psikoteknik değerlendirme,
- Üçüncü kez: Sürücü belgesi iptali uygulanır.
CMK Gereği Koruma Tedbiri Olarak El Koyma
Ceza soruşturmalarında, araçla kaçma riski ya da suçun araçla işlendiğine dair şüphe varsa:
- Sulh Ceza Hakimliği veya ceza mahkemesi kararıyla ehliyete el konulabilir.
- Süre belirsizdir, soruşturma veya kovuşturmanın sonuna kadar geçerlidir.
TCK m.53 Uyarınca Hak Yoksunluğu
Türk Ceza Kanunu m.53 kapsamında verilen mahkumiyet kararları neticesinde sürücünün bazı hakları kısıtlanabilir. Bu durumda:
- Ehliyete en az 3 ay, en fazla 3 yıl süreyle el konulabilir.
Ehliyete El Koyma Süreleri – 2025 Tablosu
Sebep | Süre |
Alkollü araç kullanımı (ilk) | 6 ay |
Alkollü araç kullanımı (ikinci) | 2 yıl |
Alkollü araç kullanımı (üç ve üzeri) | 5 yıl |
Uyuşturucu etkisinde araç kullanımı | 5 yıl |
Alkolmetreyi üflememe | 2 yıl |
Ceza puanı (ilk) | 2 ay |
Ceza puanı (ikinci) | 4 ay |
Ceza puanı (üçüncü) | Belge iptali |
CMK koruma tedbiri | Süresiz |
TCK 53 hak yoksunluğu | 3 ay – 3 yıl |
Ehliyete El Koyma İşlemine Nasıl İtiraz Edilir?
2013 yılından sonra yapılan değişikliklerle birlikte, ehliyete el koyma işlemlerine karşı itiraz mercii Sulh Ceza Hakimliği olmuştur. Alkol, uyuşturucu, alkolmetre, ceza puanı gibi sebeplerle yapılan işlemlere karşı:
- Sulh Ceza Hakimliği’ne itiraz edilir.
Koruma tedbiri olarak uygulanan işlemlerde:
- Soruşturma aşamasında: Sulh Ceza Hakimliği,
- Kovuşturma aşamasında: Ceza Mahkemesi yetkilidir.
TCK m.53 kapsamında verilen kararlar için ayrı bir itiraz mercii bulunmamakla birlikte, istinaf ve temyiz yolları açıktır.
Ehliyetin Geri Alınması Süreci
Süre dolduğunda veya itiraz kabul edildiğinde, sürücü:
- İdari para cezasını öder,
- Gerekli eğitimleri tamamlar,
- Emniyet birimine başvurarak “Ehliyet Geri Alma Tutanağı” doldurur.
Sürücü belgesi Emniyet Müdürlüğü tarafından muhafaza edilir. İşlem iptal edilirse veya süre tamamlanırsa, belge ilgili tutanakla teslim alınır.