Evrakta sahtecilik cezası, resmi ya da özel belgelerde gerçeğe aykırı düzenlemeler yapıldığında devreye giren ağır yaptırımları ifade eder. Türk Ceza Kanunu, belge güvenliğini kamu düzeni için temel bir unsur olarak kabul etmiş ve bu güveni ihlal eden eylemleri ciddi biçimde cezalandırmıştır. 2025 yılı itibarıyla geçerli olan ceza hükümleri, evrakta sahtecilik suçunu işleyen kişilere önemli yaptırımlar öngörmektedir.
Evrakta sahtecilik suçu nedir
Evrakta sahtecilik suçu, bir belgenin sahte olarak düzenlenmesi, mevcut bir belgenin aldatıcı şekilde değiştirilmesi ya da sahte belgenin bilinçli olarak kullanılmasıyla oluşan suç türüdür. Bu suç, yalnızca bireylerin haklarını değil, aynı zamanda devletin işleyişini ve adalet sisteminin güvenilirliğini de etkiler.
Evrakta sahtecilik fiilleri, kamu güvenine karşı suçlar başlığı altında düzenlenmiştir ve failin niyeti, belgenin türü ve kullanım amacı gibi unsurlar değerlendirilerek cezalandırılır.
Evrakta sahtecilik suçunun kapsamı
Evrakta sahtecilik cezası açısından en önemli husus, belgenin resmi mi yoksa özel mi olduğudur:
Resmi belge, kamu görevlisi tarafından ve görev gereği düzenlenmiş, hukuki delil niteliği taşıyan belgedir. Örnekler: nüfus cüzdanı, pasaport, diploma, mahkeme kararı, tapu kaydı, noter senedi.
Özel belge, kişiler arasında düzenlenen ve hukuki ilişkiyi belgeleyen evraktır. Örnekler: fatura, kira sözleşmesi, senet, el yazısı ile yazılmış taahhütname.
Bu ayrım, suçun TCK’daki yerini ve ceza miktarını doğrudan etkiler. Resmi belgede sahtecilik suçu TCK 204, özel belgede sahtecilik ise TCK 207 kapsamında değerlendirilir.
TCK 204 kapsamında evrakta sahtecilik cezası
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 204. maddesi evrakta sahtecilik suçunu üç farklı şekilde düzenlemiştir:
TCK 204/1 – Herkesin işleyebileceği temel suç
Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, mevcut bir resmi belgeyi aldatmaya elverişli şekilde değiştiren veya bu belgeyi kullanan kişi
→ 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
TCK 204/2 – Kamu görevlisinin işlediği nitelikli hal
Kamu görevlisinin görev gereği düzenlemeye yetkili olduğu belgeyi sahte olarak düzenlemesi veya değiştirmesi durumunda
→ 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası uygulanır.
TCK 204/3 – Geçerli sayılan belgelerde sahtecilik
Eğer sahtecilik konusu belge, mahkeme ilamı veya noter senedi gibi, “aksine hüküm verilinceye kadar geçerli” sayılan belgelerden biri ise
→ Verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Evrakta sahtecilik suçunun unsurları
Evrakta sahtecilik cezası verilebilmesi için bazı yasal şartların oluşması gerekir:
Belge: Belgenin hukuki geçerliliğe sahip olması gerekir. Sahtecilik konusunu teşkil edecek belge, resmi ya da özel olabilir.
Fiil:
– Belgeyi sahte olarak düzenleme
– Gerçek belgeyi aldatıcı şekilde değiştirme
– Sahte belgeyi bilerek kullanma
Aldatma kabiliyeti: Belgenin görünüş itibarıyla ortalama bir kişiyi aldatacak nitelikte olması gerekir. Kaba ve basit sahtecilik fiilleri, bu suçun oluşumu için yeterli sayılmaz.
Kast: Bu suç taksirle işlenemez. Failin bilerek ve isteyerek hareket etmesi, suçun oluşması için zorunludur.
Evrakta sahtecilik cezası hangi mahkemede görülür
Evrakta sahtecilik suçu, failin konumuna ve suçun niteliğine göre farklı mahkemelerde görülür:
– TCK 204/1 kapsamındaki suçlarda görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi’dir.
– TCK 204/2 kapsamındaki kamu görevlisinin işlediği suçlar için Ağır Ceza Mahkemesi yetkilidir.
Yetkili mahkeme, suçun işlendiği yer mahkemesidir. Evrakta sahtecilik suçları şikayete tabi değildir, yani mağdurun şikayeti olmaksızın savcılık doğrudan soruşturma başlatabilir.
Evrakta sahtecilik suçu para cezasına çevrilir mi
Evrakta sahtecilik cezası, bazı durumlarda adli para cezasına çevrilebilir:
– TCK 204/1 kapsamındaki suçlarda, failin sabıkasız olması ve zararın giderilmesi durumunda
– hükmün açıklanması geri bırakılabilir (HAGB)
– ceza ertelenebilir veya para cezasına çevrilebilir.
– Ancak TCK 204/2 kapsamındaki kamu görevlisinin işlediği nitelikli hallerde, genellikle doğrudan hapis cezası uygulanır ve seçenek yaptırımlara başvurulmaz.
Evrakta sahtecilik suçunun zamanaşımı süresi
Evrakta sahtecilik suçunun ceza zamanaşımı süresi 15 yıldır. Bu süre, suçun işlendiği ya da sahte belgenin kullanıldığı andan itibaren işlemeye başlar. Belge farklı zamanlarda birden fazla kez kullanıldıysa, zincirleme suç hükümleri uygulanır.
Yargıtay kararlarına göre evrakta sahtecilik
Yargıtay uygulamasında evrakta sahtecilik suçu, özellikle aldatma kabiliyeti ve failin kastı yönünden değerlendirilir. Aşağıdaki kararlar bu suçun sınırlarını netleştirmektedir:
– Basit sahte belgeler: İlk bakışta sahte olduğu anlaşılan belgeler için suç oluşmadığı gerekçesiyle beraat kararı verilebilir.
– Kamu kurumuna sunulan sahte diploma: Sahtecilik suçuna ek olarak nitelikli dolandırıcılık suçu da oluşur.
– Rızalı imza: Bir kişinin rızasıyla onun yerine atılan imzanın, kast unsuru yoksa ceza sorumluluğu doğurmadığı kabul edilir.
Evrakta sahtecilik suçu örnekleri
– Sahte diploma ile işe girmek
– Başkasının kimliğiyle işlem yapmak
– Noter onaylı gibi gösterilen sahte vekaletname sunmak
– Sahte “borcu yoktur” belgesi ibraz etmek
– Sahte trafik cezası makbuzu düzenlemek
Bu örnekler, hem ceza davası hem de idari yaptırımlar açısından ağır sonuçlar doğurabilir.
Evrakta sahtecilik davasında avukatın önemi
Evrakta sahtecilik cezası, teknik detaylara ve uzmanlık alanlarına dayanan bir suçtur. İmzaların grafolojik analizi, belgenin sahte olup olmadığının kriminal incelemelerle belirlenmesi, failin kastının değerlendirilmesi gibi hususlar profesyonel destek gerektirir.
Bu nedenle evrakta sahtecilik suçuyla karşılaşan kişiler, sürecin en başından itibaren bir ceza hukuku avukatından yardım almalıdır. Böylece deliller sağlıklı şekilde değerlendirilebilir ve adil yargılanma süreci işletilmiş olur.