Mahkeme kararlarının icra yoluyla zorla yerine getirilmesini sağlayan ilamlı icra, hukuk sistemimizde önemli bir uygulamadır. İcra takibinin başlatılması ile birlikte borçluya bir süre tanınır. Bu süre içinde borç ödenmez veya karar gereği yerine getirilmezse takip kesinleşir. Bu yazımızda, ilamlı icra kesinleşme süresi nedir, bu sürede borçlu neler yapabilir, takip ne zaman kesinleşir ve alacaklı hangi işlemlere başvurabilir gibi sorulara yanıt veriyoruz.
İlamlı İcra Takibi Nedir?
İlamlı icra takibi, mahkemeden alınmış bir kararın (ilamın) veya ilam niteliğindeki bir belgenin, icra müdürlüğü aracılığıyla zorla yerine getirilmesini amaçlayan takip türüdür. Bu takipte, alacaklı doğrudan icra dairesine başvurarak kararın uygulanmasını talep eder.
İlamlı icrada, borçluya gönderilen belgeye icra emri denir. Bu emirde borçlunun ödeme yapması veya mahkeme kararına uygun hareket etmesi için 7 günlük süre tanınır.
İlamlı Takibin Başlatılması
İlamlı takip başlatılabilmesi için alacaklının elinde;
- Mahkeme kararı (ilam)
- İlam niteliğinde bir belge
bulunmalıdır. Bu belgeyle birlikte icra dairesine başvurulur. Takip talebi üzerine icra müdürlüğü, ilama uygun şekilde bir icra emri düzenleyerek borçluya gönderir.
İcra emrinde yer alması gereken bilgiler:
- Alacaklı ve borçlunun kimlik ve adres bilgileri
- Hükmü veren mahkeme ve karar özeti
- 7 günlük ödeme veya yerine getirme süresi
- Mal beyanı ve diğer yasal ihtarlar
İlamlı İcrada Ödeme Süresi ve Kesinleşme
İcra emrinin borçluya tebliğinden itibaren 7 gün içinde borcun ödenmesi ya da edimin yerine getirilmesi gerekir. Aksi halde takip kesinleşir.
İlamlı icra kesinleşme süresi 7 gündür. Bu sürenin sonunda alacaklı, borçlunun malvarlığına haciz koydurma hakkını elde eder.
İtirazla takibin durdurulması mümkün değildir; yalnızca icranın durdurulması ya da geri bırakılması talep edilebilir.
Borçlunun 7 Günlük Süredeki Hakları
Borçlu, icra emrinin kendisine ulaşmasından itibaren 7 gün içinde aşağıdaki işlemleri yapabilir:
- Borcun ödendiğini (itfa)
- Borcun zamanaşımına uğradığını
- Alacaklının süre tanıdığını
ileri sürerek icranın geri bırakılmasını isteyebilir. Bu iddiaların belgelerle ispatı zorunludur. Yalnızca zamanaşımı iddiası, belgeye ihtiyaç duyulmaksızın ilamdan anlaşılabiliyorsa geçerli kabul edilir.
İlamlı İcrada Hangi Kararlar Kesinleşmeden Takibe Konulamaz?
Genel kural olarak ilamlar kesinleşmeden icraya konulabilir. Ancak bazı kararlar için kesinleşme şartı aranır. Bunlar şunlardır:
- Taşınmazlara ve üzerindeki ayni haklara ilişkin kararlar
- Aile hukuku kararları (nafaka, velayet, boşanma)
- Kişiler hukukuna ilişkin kararlar (isim değişikliği gibi)
- Yabancı mahkeme kararları (tenfiz gerektirir)
- Ceza mahkemesi kararlarının tazminat ve gider kısımları
- Menfi tespit kararları
- Kira tespiti kararları
Bu tür kararlar kesinleşmeden icraya konulursa, borçlu şikayet yoluna başvurarak takibin iptalini sağlayabilir.
İcranın Geri Bırakılması Talebi
Borçlu, 7 günlük sürede ya da takip devam ederken icra mahkemesine başvurarak icranın geri bırakılmasını talep edebilir. Gerekçeler şunlardır:
- Borcun ödeme ile sona ermesi
- Zamanaşımı
- Erteleme veya süre verilmesi
Bu nedenlerin resmi belgelerle ispatı zorunludur. Mahkeme talebi haklı bulursa, takip iptal edilir. Aksi durumda işlem devam eder.
İcranın Durdurulması Talebi
Borçlu, ilama karşı istinaf ya da temyiz yoluna başvurmuşsa, üst mahkemeden icranın durdurulmasını talep edebilir. Bu durdurma kararı verilirse, takip geçici olarak ertelenir.
İcranın durdurulması için aranan şartlar:
- Borçlu tarafından teminat gösterilmesi
- Başvurunun üst mahkemeye yazılı olarak yapılması
- Kararın henüz kesinleşmemiş olması
Nafaka kararları durdurulamaz. Devletin taraf olduğu davalarda veya adli yardımdan faydalanan borçlulardan teminat alınmaz.
Takip Kesinleştikten Sonra Alacaklı Ne Yapabilir?
Takip kesinleştiğinde alacaklı, cebri icra işlemlerine başvurabilir:
- Borçlunun menkul ve gayrimenkul mallarına haciz
- Banka hesaplarının bloke edilmesi
- Mal beyanında bulunmayan borçlu hakkında tazyik hapsi
- Haczedilen malların satışı ve tahsilat
Borcun ödenmemesi hâlinde alacaklı, tüm bu işlemler için doğrudan icra müdürlüğüne başvurabilir.
Takip Kesinleştikten Sonra Alacaklı Ne Yapabilir?
Takip kesinleştiğinde alacaklı, cebri icra işlemlerine başvurabilir:
- Borçlunun menkul ve gayrimenkul mallarına haciz
- Banka hesaplarının bloke edilmesi
- Mal beyanında bulunmayan borçlu hakkında tazyik hapsi
- Haczedilen malların satışı ve tahsilat
Borcun ödenmemesi hâlinde alacaklı, tüm bu işlemler için doğrudan icra müdürlüğüne başvurabilir.
İlamlı Takipte Sürelere Dikkat Edilmesi Gerekir
- Süre, icra emrinin tebliğiyle başlar.
- Borçlu 7 gün içinde ödeme veya icranın durdurulması taleplerinde bulunmazsa takip kesinleşir.
- İlamlı takip, 10 yıl içinde tamamlanmazsa zamanaşımına uğrar.
- Borçlu, takip dosyasında yer alan bilgilere göre hak iddiasında bulunmalıdır.