Kadın çalışanların gebelik ve doğum sürecinde sağlıklı bir şekilde iş hayatına devam edebilmesi, sosyal hukuk devletinin temel ilkeleri arasında yer alır. Özel sektörde çalışan kadınlar için doğum izni, hem fiziksel hem de psikolojik iyileşme süreci açısından hayati bir öneme sahiptir. 2025 yılı itibarıyla yürürlükte olan doğum izni haklarını bilmek, çalışan kadınların yasal güvencelerden tam anlamıyla faydalanabilmesini sağlar.
Doğum İzni Nedir ve Neden Verilir?
Doğum izni, kadın çalışanların doğumdan önce ve sonra belirli bir süre çalışmadan geçirebileceği, yasa ile tanınmış zorunlu bir izin hakkıdır. Bu izin süresi, kadının doğuma hazırlanmasını, doğum sonrası iyileşmesini ve bebeğiyle bağ kurmasını desteklemek amacıyla düzenlenmiştir. İş Kanunu’nun 74. maddesi kapsamında kadın çalışanlara tanınan bu hak, tüm özel sektör işverenleri için bağlayıcıdır.
2025 Yılında Doğum İzni Süresi Kaç Gündür?
Doğum izni, iki dönemden oluşan toplam süreyi kapsar:
- Doğumdan önce 8 hafta
- Doğumdan sonra 8 hafta
Bu sürenin toplamı 16 hafta (112 gün) olarak belirlenmiştir. Bu sürede kadın çalışanın iş akdi askıya alınır ve maaş ödemesi Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yapılan geçici iş göremezlik ödeneği ile karşılanır.
Doğum İzni Hangi Haftada Başlar?
Normal gebelik süresi 40 hafta olarak kabul edilir. Kadın çalışan, doktor raporuna istinaden gebeliğin 32. haftasında izne ayrılır. Ancak doktor onayıyla gebeliğin 37. haftasına kadar çalışılması mümkündür. Bu durumda çalışılan süre doğum sonrası izin süresine eklenerek değerlendirilir.
“Kadın işçi sağlık durumu uygun olduğu takdirde doğumdan önceki üç haftaya kadar çalışabilir. Bu durumda doğum sonrası izin süresi, doğum öncesinde çalışılan günler kadar uzatılır.”
Çoğul Gebelikte Doğum İzni Ne Kadardır?
İkiz veya üçüz gibi çoğul gebeliklerde doğum öncesi 8 haftalık süreye 2 hafta daha eklenir. Böylece:
- Doğum öncesi 10 hafta
- Doğum sonrası 8 hafta
- Toplam 18 hafta (126 gün) doğum izni kullanılır.
Bu sürenin tamamı ücretli doğum izni kapsamında değerlendirilir.
Erken Doğum Halinde Doğum İzni Nasıl Uygulanır?
Eğer kadın çalışan beklenenden erken doğum yaparsa, doğumdan önce kullanılamayan izin süresi doğum sonrası izne eklenir. Örneğin 34. haftada doğum yapan bir çalışanın doğum öncesi izninden kalan 6 haftası doğum sonrası döneme aktarılır.
Doğum İzni Süresince Ücret Ödenir mi?
Doğum izni süresi boyunca kadın çalışana maaş, SGK tarafından geçici iş göremezlik ödeneği şeklinde ödenir. Bu ödeme, kadının son üç aylık brüt maaş ortalamasına göre hesaplanır. İşveren, bu sürede maaş ödemek zorunda değildir ancak SGK ödemeleri çalışana ulaşana kadar süreci takip etmekle yükümlüdür.
2025 Doğum Parası Ne Kadardır?
2025 yılı brüt asgari ücret üzerinden hesaplandığında:
- Günlük ödeme tutarı: Yaklaşık 277,39 TL
- 112 günlük doğum izni toplam ödeneği: yaklaşık 31.060 TL
- Çoğul gebelik halinde (126 gün): yaklaşık 34.950 TL
Bu ödenek, doğumdan önce ve sonra düzenlenen raporların e-rapor sistemine girilmesi ve işveren tarafından onaylanması ile birlikte çalışanın hesabına yatırılır.
Süt İzni Hakkı Nedir?
Kadın çalışan, doğum sonrası işe döndüğünde çocuğu 1 yaşına gelene kadar günde 1,5 saat süt izni kullanma hakkına sahiptir. Bu süre:
- Ücretli çalışma süresi içinde değerlendirilir
- İşçi tarafından belirlenir
- Tek seferde veya bölünerek kullanılabilir
Ücretsiz Doğum İzni Nasıl Alınır?
Doğumdan sonra ücretli izin süresi sona eren kadın çalışan, talep etmesi halinde 6 aya kadar ücretsiz izin hakkını kullanabilir. Bu izin süresi içerisinde maaş ve SGK primi ödenmez, ancak çalışan iş güvencesinden faydalanmaya devam eder.
“Doğum sonrası ücretsiz izin talep eden kadın işçiye, altı aya kadar izin verilir. Bu süre yıllık izin hesabında dikkate alınmaz.”
Evlat Edinme Halinde Doğum İzni Mümkün mü?
Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu evlat edinen çalışanlar, 8 hafta süreyle ücretli doğum izni kullanabilir. Bu hak, hem kadın hem erkek çalışanlar için geçerlidir ve çocuğun teslim tarihinden itibaren başlatılır.
Engelli Bebek Durumunda Ekstra İzin Var mı?
Engelli doğan çocuklar için kadın çalışanlara 360 gün süreyle ücretsiz izin hakkı tanınmıştır. Bu hakkı baba da kullanabilir. Engellilik durumunun en az %70 oranında olduğunu gösteren resmi sağlık raporunun ibraz edilmesi gerekmektedir.
Yarım Gün ve Kısmi Süreli Çalışma Hakkı
Kadın çalışanlar, doğumdan sonra belirli süreler boyunca yarım gün çalışabilirler:
- İlk doğum için: 60 gün
- İkinci doğum için: 120 gün
- Üçüncü doğum ve sonrası: 180 gün
- Çoğul gebeliklerde bu sürelere 30 gün eklenir
Ayrıca, çocuk ilkokul çağına gelene kadar ebeveynlerden biri kısmi süreli (part-time) çalışmayı talep edebilir.
Doğum Borçlanması Nedir ve Kimler Yararlanabilir?
Sigortalı kadın çalışanlar, doğum nedeniyle çalışamadıkları dönemleri SGK’ya doğum borçlanması olarak bildirebilir. En fazla 3 çocuk için, her biri için 2 yıl olmak üzere toplam 6 yıl (2.160 gün) borçlanma yapılabilir. Bu süreler emeklilik hesabına dahil edilir.
Doğum İzni Hakkı Kısıtlanırsa Ne Olur?
Kadın çalışanların doğum iznine çıkmasını engelleyen işveren, kanuna aykırı davranmış olur. Bu durumda çalışan:
- Haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilir
- İşe iade davası açabilir
- Kıdem ve ihbar tazminatlarını talep edebilir
Ayrıca doğum sonrası ücretsiz izinden döndükten sonra işten çıkarılan çalışanlar da haksız işten çıkarma nedeniyle tazminat talebinde bulunabilir.