Yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de 90 günü aşan süreyle kalmaları, yalnızca geçerli bir vizeyle mümkün değildir. Bu tür uzun süreli kalışlarda, ikamet izni olarak da bilinen oturma izni başvurusu yapılması gerekmektedir. 2025 yılı itibarıyla yürürlükte olan güncel düzenlemelere göre, Türkiye’de ikamet etmek isteyen herkesin, kalış amacına uygun ikamet izni türünü seçerek başvuru yapması zorunludur. Bu makalede, Türkiye’de oturma izni almak isteyen yabancılar için başvuru süreci, gerekli belgeler, harç ücretleri ve izin türleri detaylı şekilde açıklanmıştır.
Türkiye’de Oturma İzni Neden Gerekli? Yasal Kalmanın En Temel Şartı
Oturma izni, yabancı bir kişinin Türkiye’de belirli bir süre boyunca yasal olarak ikamet etmesini sağlayan resmî belgedir. Bu belge yalnızca kalış hakkı sağlamaz; aynı zamanda eğitim, sağlık hizmetleri ve çalışma gibi pek çok temel hakka erişimin kapısını da aralar. Türkiye’de vize süresini aşan ya da vize muafiyetinden doğan süreden uzun kalmak isteyen yabancılar için bu izin zorunludur.
Türkiye’ye Yasal Giriş Yapmadan Oturma İzni Başvurusu Yapmak Mümkün mü?
Hayır. Türkiye’de oturma izni başvurusu yapılabilmesi için kişinin ülkeye yasal yollarla giriş yapmış olması gerekir. Yasal girişin koşulları şunlardır:
- Sınır kapılarından pasaportla giriş yapılmış olması
- Vize veya vize muafiyeti kapsamında gelinmiş olması
- Geçerli ve sahte olmayan pasaport kullanılmış olması
Bu şartları taşımayan kişilerin başvuruları reddedilir ve yasa dışı ikamet nedeniyle sınır dışı işlemi başlatılabilir.
Türkiye’de Yabancılara Sunulan Oturma İzni Türleri Nelerdir? Kalış Amacına Göre Seçim Nasıl Yapılır?
Türkiye’de oturma izni başvuruları, kişinin Türkiye’deki varlık sebebine göre şekillenir. 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, yabancılar için altı temel ikamet izni türü öngörmüştür:
- Kısa Dönem İkamet İzni
- Aile İkamet İzni
- Öğrenci İkamet İzni
- Uzun Dönem İkamet İzni
- İnsani İkamet İzni
- İnsan Ticareti Mağduru İkamet İzni
Her izin türünün şartları, başvuru süreci ve geçerlilik süresi farklıdır. Bu nedenle başvuru yapılmadan önce uygun iznin belirlenmesi önem taşır.
Kısa Dönem İkamet İzni: En Çok Tercih Edilen İzin Türü
Kısa dönem oturma izni, Türkiye’de en yaygın kullanılan ikamet izni türüdür. Genellikle aşağıdaki durumlar için tercih edilir:
- Turistik amaçlı konaklama
- Türkiye’de taşınmaz (ev veya daire) sahibi olma
- Ticaret veya iş kurma planı
- Dil eğitimi (Türkçe kursu)
- Sağlık hizmetlerinden faydalanma
- Üniversiteye hazırlık, araştırma ve staj gibi eğitim faaliyetleri
Bu izin genellikle 1 ila 2 yıl süreyle verilir. İzin süresi sonunda yeniden başvuru yapılması mümkündür.
Aile İkamet İzni: Evlilik ve Aile Birliği Temelli Oturma Hakkı
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıyla evli olan veya Türkiye’de oturma izni bulunan bir yabancının eşi ve çocukları için alınabilen bir izindir. Aile birliğini koruma ilkesine dayanır. Aile ikamet izni, aşağıdaki kişilere verilir:
- Eş
- 18 yaş altı çocuklar
- Ekonomik olarak bağımlı çocuklar
İzin süresi en fazla 3 yıl olabilir ve destekleyici kişinin (eşin) ikamet izni süresini aşamaz.
Öğrenci İkamet İzni: Türkiye’de Eğitim Almak İsteyen Yabancılar İçin Zorunlu
Türkiye’de ilk, orta veya yükseköğretim seviyesinde eğitim alan yabancı öğrenciler için düzenlenir. Eğitim süresi boyunca geçerlidir. Öğrenci ikamet izni ile, yalnızca öğrenim süresince Türkiye’de kalma hakkı elde edilir. Mezuniyet sonrası farklı bir ikamet iznine geçiş yapılabilir.
Uzun Dönem İkamet İzni: 8 Yıl Kesintisiz Kalana Süresiz Oturma Hakkı
En az 8 yıl kesintisiz olarak Türkiye’de yasal ikamet eden yabancılar, bazı ek şartları sağlamaları hâlinde süresiz oturma izni alabilirler. Bu şartlar:
- Hiçbir sosyal yardım almamış olmak
- Kesintisiz ikamet süresi
- Gelir sahibi olmak
- Sağlık sigortasına sahip olmak
Bu izin, süresiz olduğu için oldukça avantajlıdır ancak herkes için uygun değildir.
İnsani ve İnsan Ticareti Mağduru İkamet İzinleri: Özel Koruma Statüsü
Bu tür izinler, çoğu zaman kişinin başvurusu olmadan, Göç İdaresi’nin takdiriyle verilir. Aşağıdaki durumlarda uygulanır:
- Sınır dışı kararı uygulanamayan yabancılar
- Aile birliğinin bozulmaması gereken haller
- İnsan ticareti mağduru olduğu değerlendirilen kişiler
Bu izinlerin süresi geçici olup, gerek görüldüğünde uzatılabilir.
Türkiye’de Oturma İzni Almak İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
Başvuru sırasında mutlaka hazır edilmesi gereken belgeler:
- e-ikamet başvuru formu
- Geçerli pasaport ve fotokopisi
- Son 6 ayda çekilmiş biyometrik fotoğraf
- Türkiye’deki adresi gösteren belge (kira kontratı/tapu)
- Geçerli sağlık sigortası
- Maddi yeterliliği gösteren belge
Her izin türü için bu belgelerin dışında ek belgeler de istenebilir.
2025 Yılı Oturma İzni Harç ve Masraf Kalemleri Ne Kadar?
2025 yılı itibarıyla ödenecek bazı masraflar şöyledir:
- İkamet kartı (değerli kağıt) ücreti: 356 TL
- İkamet harcı: İlk ay için 241 TL – 1.238 TL, sonraki her ay için 822 TL
- Sağlık sigortası: 750 TL – 2.000 TL arasında değişir
- Noter ve çeviri masrafları: Ortalama 500–1.000 TL
Bazı ülkelerin vatandaşları harçtan muaftır. Bu durum karşılıklılık esasına göre belirlenir.
Başvuru Sonrası Süreç: İkamet İzni Ne Zaman Sonuçlanır?
Başvurular genellikle 30 ila 60 gün içinde sonuçlandırılır. Göç İdaresi’nin iş yoğunluğuna ve sunulan belgelerin eksiksizliğine göre bu süre değişebilir. Başvurunun reddedilmesi durumunda itiraz hakkı vardır.